آیا می دانید گوهرتراشی چیست ؟ چقدر با این رشته و جنبه های مختلف آن آشنایی دارید؟ گوهرتراشی یا به انگلیسی Glyptics ، Stonework یا Gem stone cutting ، یکی از رشته های هنری در صنعت جواهرسازی و طراحی جواهرات است که در آن از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی یا سنگ های مصنوعی، قطعات جواهری زیبا و ارزشمند ساخته می شود.
این هنری بسیار محبوب است که از گذشته تا کنون رواج زیادی داشته و می توان آن را یکی از محبوب ترین رشته ها در نظر گرفت. در این بخس با ما همراه باشید تا بیشتر با هنر گوهرتراشی و سبک های مختلف آن آشنا شویم.

گوهرتراش چه کاری انجام می دهد؟

به کسی که گوهرتراشی را انجام می دهد، گوهرتراش می گویند. اگر می خواهید بدانید که دقیقا گوهرتراشی چیست ، باید با کاری که یک گوهرتراش انجام می دهد آشنا شد.
به صورت کلی سنگ ها چه از نوع قیمتی و نیمه قیمتی و چه سنگ های مصنوعی در حالت خام شکل به خصوصی ندارند و آن درخشش و شفافیتی که در جواهرات می بینیم، در سنگ های خام نیست. کار یک گوهرتراش همین شکل دادن به سنگ های خام و نشان دادن جلوه و درخشش این سنگ هاست تا به این ترتیب نگین های جواهر که به آنها Gem Stone گفته می شود، برای نصب و استفاده در ساخت انواع طلا و جواهر یا سایر کاربردها آماده شود.
گوهرتراش باید مهارت های لازم را به دست آورد و با آشنایی به اصول گوهرتراشی چیست و چه سبک هایی دارد، از بهترین سبک های تراش جواهر برای تبدیل فرم خام سنگ ها به نگین های زیبا استفاده کند.
گوهرتراش با ابزارهای تخصصی گوهرتراشی سنگ ها را تراش می دهد تا به این ترتیب شکل نهایی را به آنها بدهد. جواهرات برای تشدید زیبایی طبیعی خود باید مراحلی مانند:

• روکش شدن
• تراش خوردن
• صیقل داده شدن را
  طی کنند.

در نتیجه گوهرتراشی هنری است که نیازمند تخصص، مهارت و سال ها تمرین است.

تاریخچه گوهرتراشی چیست ؟

برعکس تصور بسیاری از افراد، هنر گوهرتراشی قدمت بسیار زیادی دارد و از سال های دور مردم با مفهوم گوهرتراشی چیست آشنایی داشتند.
برای اولین بار هنر تراش و شکل دهی به سنگ ها در دوران باستان وجود داشت. افراد با تراش سنگ های مختلف آنها را به عنوان یک نماد مذهبی می پرستیدند و در معابد و مکان های مذهبی از آنها نگهداری می کردند.
علاوه بر این بسیاری از سنگ های قیمتی به عنوان نگین های ارزشمند و درخشان در ساخت تاج های پادشاهی یا سایر اکسسوری های سلطنتی استفاده می شد. حتی ظروف و تزئیناتی که در کاخ های پادشاهی یا خانه افراد ثروتمند استفاده می شد هم معمولا با این سنگ های زینتی قیمتی طراحی و دیزاین می شدند.
در نتیجه سنگ های تراش داده شده الزاما در ساخت زیورآلات و جواهرسازی کاربرد نداشت. اما به تدریج که بشر به قیمتی تر بودن این سنگ ها و ارزش استفاده از آنها در جواهرسازی پی برد، اکثر اهداف تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، کاربرد آنها در صنعت جواهرسازی بود.
در نتیجه امروز این هنر بعد از طی کردن دوره های پر فراز و نشیب تاریخی، به یک صنعت بسیار مهم و سودآور در جهان تبدیل شده است. این هنر بخش مهمی از صنعت جواهرسازی و صنعت مد و فشن است.

مراحل اصلی در گوهرتراشی چیست ؟

سنگ های خام برای این که تبدیل به نگین های جواهر بسیار زیبا و درخشان شوند، چندین مرحله اساسی را طی می کنند. البته ممکن است مراحل و جزئیات آنها بسته به روش و سبک تراش سنگ ها که در ادامه بیشتر به آنها می پردازیم کمی متفاوت باشد، اما به صورت کلی اگر بخواهیم بگوییم مراحل گوهرتراشی چیست ، می توان آن را شامل:

• تکنیک های تراش
• روکش دادن
• صیقل دادن نگین ها
  در نظر گرفت.

به مجموعه ای این مراحل و تکنیک ها لاپیدار و به کسی که این کارها را انجام می دهد، لاپیداریست می گویند.
یک لاپیداریست ابتدا ویژگی ها و کیفیت سنگ ها را بررسی می کند تا بر این اساس بهترین سبک برش را برای آن سنگ تعیین کند. سپس فرایند برش بر اساس نوع سنگ با استفاده از دست یا ماشین های تراش سنگ یا ترکیبی از هر دو انجام می شود.
اره های دایره ای آغشته به الماس اغلب برای تراش نگین ها استفاده می شوند. الماس جزو سخت ترین نوع سنگ جواهرات است و به همین دلیل بیشتر برای تراش و شکل دادن به سایر سنگ ها از آن استفاده می شود.

مراحل بعد تراش سنگ

بعد از این که تراش ها روی سنگ خام انجام شد و شکل اولیه آن به دست آمد، باید سطح کار یکدست شود. این مرحله از کار را پولیش کاری سنگ ها می گویند. مرحله مهمی در گوهرتراشی چیست که می تواند ظاهر و درخشش نهایی نگین ها را تعیین کند.
ابزارهای مختلفی ممکن است در این مرحله از کار مورد استفاده قرار بگیرند تا به این ترتیب سطح و وجوه کار صاف و صیقلی شوند و هیچ گونه برجستگی و زبری در آن وجود نداشته باشد. گاهی اوقات از روکش ها و ترکیباتی برای جلای هر چه بیشتر نگین ها هم استفاده می شود که از جمله آنها می توان به انواع پودر پولیش اشاره کرد.

چرا سنگ های تراش خورده را پولیش می کنند؟

معمولا آخرین مرحله آماده سازی سنگ ها در گوهرتراشی، پولیش سنگ تراش خورده است. اما این مرحله در گوهرتراشی چیست چطور تعریف می شود و چرا انجام آن ضرورت دارد؟ با پولیش سنگ هایی که تراش خورده اند می توان سطح آنها را صاف و یکدست کرد.
این کار از دو جهت مهم است. اول این که زبری و تیزی یا هر گونه برجستگی در سنگ که موجب آسیب رساندن می شوند از بین برود تا در زمان نصب نگین روی جواهر، مشکلی ایجاد نشود. دوم این که با پولیش دادن سنگ های تراش خورده می توان نما و درخشش آنها را بیشتر کرد تا جلوه ای شفاف تر و درخشان تر داشته باشند.
ابزارهای مختلفی ممکن است برای پولیش کردن سنگ های تراش خورده قیمتی و نیمه قیمتی استفاده شوند که از جمله آنها می توان به انواع سمباده و پوست های پولیش اشاره کرد. گاهی نیز ممکن است از پودرهای مخصوص پولیش برای جلای بیشتر نگین ها استفاده شود. این مرحله از گوهرتراشی حساسیت زیادی دارد و باید با دقت بسیار بالایی انجام شود.

اصول و سبک های مختلف گوهرتراشی چیست ؟

گوهرتراشی چیست چند جنبه مختلف دارد. اول از همه نوع سنگی است که برای تراش انتخاب می شود. همان طور که گفته شد سنگ های مورد استفاده در گوهرتراشی هم شامل سنگ های قیمتی و هم نیمه قیمتی می شود. بخشی از سنگ هایی که در هنر گوهرتراشی معاصر استفاده می شوند هم از نوع سنگ های مصنوعی هستند.
هر یک از این سنگ ها در:

• فرم خام خواص
• بافت
• رنگ
• شکل
• ساختار

متفاوتی دارد که قطعا فرایند تراش و پرداخت را متفاوت می کند. علاوه بر این نوع جواهراتی که قرار است از سنگ ها در آنها استفاده شود، طرحی که برای آن در نظر است و مواردی از این دست موجب شده تا سبک های مختلفی برای تراش سنگ ها وجود داشته باشد. در نتیجه ترکیب شکل و برش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی بی پایان است.
در نتیجه می توان سنگ های جواهر را به بسیاری از طرح های منحصر به فرد و خیره کننده تبدیل کرد. برش ها و سبک های تراش به فرم تراش رو به بالای نگین ها، شکل و چینش وجوه جواهر و مواردی از این دست اشاره دارد.
به صورت کلی سه سبک اصلی برش جواهرات شامل:

• برلیانت
• برش پله ای
• تراش ترکیبی
  می شود.

با این حال علاوه بر این سه سبک اصلی، از ترکیب تکنیک ها و سبک های مختلف با هم چندین سبک تراش دیگر هم به وجود آمده که هر یک مشخصات و مهارت های خاص خود را دارد.

سبک برلیانت

یکی از اصلی ترین، گران ترین و درخشان ترین سبک های تراش در گوهرتراشی، سبک برش برلیانت است. این سبک خود شامل انواع مختلفی از تراش ها می تواند که می توان به:

• برلیانت گرد
• برلیانت بیضی
• برش رز
• برلیانت گلابی
  و … اشاره کرد.

سبک brilliant برش های درخشانی را شامل می شود که وجه های مثلثی و بادبادکی شکل دارد و این وجوه از مرکز جواهر به سمت بیرون پخش می شوند.

سبک تراش پله ای

یکی دیگر از سبک های جذاب برش جواهرات و سنگ های جواهر، برش پله ای است. در گوهرتراشی چیست به آن دسته از برش هایی که دارای وجوه مستطیلی شکل هستند و به صورت پلکانی از تاج سنگ بالا می روند، برش های پله ای می گویند. برش های زمرد و باگت از جمله انواع برش های سبک پله ای است که محبوبیت بسیار زیادی نیز دارند. ویژگی مهم این نوع برش ها نمایش هر چه بیشتر رنگ، درخشش و شفافیت و درخشندگی نگین هاست. معمولا نگین هایی که با این نوع تراش ایجاد شده اند، ظرافت بسیار زیادی دارند.

سبک ترکیبی

سبک ترکیبی که به آن مخلوط هم گفته می شود، شامل ترکیبی از تراش های پله ای و تراش های برلیانت است که گاهی نیز با سایر تکنیک های کابینگ و فیتینگ هم همراه می شود. برخی از سنگ ها خصوصا سنگ های سیترین بهترین ظاهر را در این تراش خواهند داشت.

سبک تراش مهندسی

یکی از اصول مهم گوهرتراشی چیست ، سبک تراش مهندسی است که به آن تراش فست هم گفته می شود. در این نوع تراش باید زاویه های صاف و هندسی بسیار ظریفی روی سنگ ایجاد شود تا ظاهر نهایی نگین درخشش زیادی داشته باشد. سنگ های ارزشمند و قیمتی مانند الماس، برلیان یا مارکیز عموما با تراش فست آماده می شوند.

سبک تراش هنری

یکی دیگر از سبک های اصلی گوهرتراشی ، تراش هنری یا کاروینگ است. به این نوع تراش به دلیل انحناهایی که روی سنگ ایجاد می شود، تراش انحنادار هم گفته می شود. شکل ها و مدل هایی که با این نوع تراش می توان در سنگ ایجاد کرد بسیار پیچیده است و انجام آن به دقت و مهارت بسیار بالایی نیاز دارد.
گوهرتراش با ابزارهایی مخصوص، طرح های هنری را روی سنگ پیاده می کند. برای مثال ممکن است سنگ ها و نگین های جواهر را به شکل یک گل تراش دهد.

سبک سوراخ کردن

یکی دیگر از مفاهیم مهم گوهرتراشی چیست ، تکنیک سوراخ کاری است که در آن با ایجاد یک سری سوراخ ها و حفره ها در سطح و کناره های سنگ، شکل نهایی به آن داده می شود. به صورت کلی از ابزارهایی که برای ایجاد سوراخ مناسب اند مانند مته های هسته الماس کوچک در این سبک تراش سنگ استفاده می شود.

تراش کابوشن

یکی دیگر از انواع سبک های تراش سنگ در گوهرتراشی چیست ، تراش کابوشن است که از آن برای دستیابی به زیبایی هر چه بیشتر سنگ ها استفاده می شود. برش های کابوشن یک سنگ به صورت برش های صاف و گنبدی شکل است که هیچ وجهی ندارند.
نگین ها در این سبک به صورت مات یا شفاف برش داده می شوند و به شکل کابوشن صیقل داده خواهند شد تا ویژگی های منحصر به فردشان مانند ستاره ای بودن یا رنگی بودن خود را بیشتر نشان دهند. این در حالی است که اگر لایه هایی از وجه در این طرح ها اضافه شود قطعا شکل و ماهیت کلی طرح کمتر به چشم می آید.

تراش فانتزی

یکی از انواع سبک های رایج و پرکاربرد در گوهرتراشی ، تراش فانتزی است که عمومیت زیادی نیز دارد. اکثر نگین های مورد استفاده در ساخت زیورآلاتی مانند گردنبند و گوشواره را با تراش فانتزی آماده می کنند.
شکل های نگین هایی که تراش فانتزی دارند متفاوت است و می توان مطابق درخواست طراح و مشتری، سنگ ها را به اشکال مختلفی مانند خورشید، گل یا قلب تراش داد.
در کل هر برشی که شکل گرد کلاسیک ندارد را برش فانتزی در نظر می گیرند که می تواند شامل اشکال رایجی مانند مستطیل یا مثلث یا اشکال منحصر به فردتری مانند قلب و صلیب باشد.

سبک تامبلینگ

تامبلینگ یا تامبل کردن یکی از ساده ترین روش ها و سبک های تراش سنگ در گوهرتراشی است که در آن با قرار دادن سنگ های خام در یک ظرف استوانه ای گرد، سنگ ها را برش داده و صیقل می دهند تا به شکل نهایی مد نظر تبدیل شود. البته در پایان نیز برای افزایش ظرافت سنگ ها، آنها را پولیش می دهند.

سبک گنبدی

یکی دیگر از سبک های معرفی شده در تعریف گوهرتراشی چیست ، سبک گنبدی است. در این سبک همان طور که از نام آن مشخص است سنگ ها به شکل نگین های گنبدی شکل که وجه برجسته دارند، تراش داده می شوند. از این نوع نگین ها عمدتا روی انگشترها استفاده می شود.

تراش سنگ های قیمتی راف در گوهرتراشی چیست ؟

سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی شامل سنگ های خامی هستند که به آنها سنگ راف نیز گفته می شود و معمولا جزو سنگ های ارزشمند و کمیابند. این سنگ ها در حالت خام به عنوان نگین در جواهرات قابل استفاده نیستند و باید با توجه به ساختار و بافتی که دارند، از بهترین تکنیک برش برای آنها استفاده شود.
ضخامتی که سنگ های خام دارند، میزان ناخالصی و رگه های موجود در آنها و میزان ترک ها و حفره ها تعیین می کند که از چه روشی و چه ابزاری برای برش سنگ راف استفاده شود. هدف نهایی تراش یک سنگ با کمترین میزان ناخالصی و حفره و ظاهری درخشان و شفاف است که بتوان از آن در ساخت جواهرات مختلف استفاده کرد.
تراش سنگ های قیمتی را هم می توان به صورت تراش های ساده و هم به صورت تراش های زاویه دار انجام داد. گاهی نیز ترکیبی از هر دو تراش استفاده می شود. در هر دو روش تنها چیزی که مهم است دقت در انجام تراش هاست تا هیچ گونه آسیبی به سنگ های قیمتی وارد نشود، چرا که بدون شک خسارت ها می توانند غیر قابل جبران باشند و زیان زیادی را وارد کنند.

تراش ساده سنگ قیمتی

گاهی اوقات سنگ ها به صورت ساده تراش می خورند و در نتیجه هیچ زاویه خاصی در آنها دیده نمی شود. اکثر تراش های فانتزی جزو تراش های ساده در نظر گرفته می شود. تراش های گرد و انحنادار هم می توانند به عنوان تراش ساده در نظر گرفته شوند.

تراش زاویه دار سنگ قیمتی

دسته دیگری از سنگ های قیمتی با تراش های زاویه دار برش می خورند. معمولا یک الگوی مشخص و محاسبه شده برای این تراش ها در گوهرتراشی وجود دارد.
زوایا کاملا با محاسبات دقیق تعیین می شوند تا به این ترتیب شکل و جلای کارها متفاوت باشد. دستگاه های به خصوصی برای ایجاد این تراش های زاویه دار وجود دارند که بسته به نوع و تعداد زوایای تراش از آنها استفاده می شود. نتیجه نهایی یک نگین شفاف، درخشان و معمولا گران قیمت است.

تفاوت شکل و تراش در گوهرتراشی چیست ؟

یک نکته بسیار مهم در اصول گوهرتراشی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. سنگ های گوهر هم دارای شکل اند و هم تراش. شکل نگین به طرح کلی سنگ اشاره دارد و شامل هر شکل هندسی می شود. برش نگین با تعداد، سبک و چینش وجوه مشخص می شود.
بسیاری از سنگ های قیمتی به دلیل ترکیب شکل و برشی که دارند نامگذاری شده اند. برای مثال برش پرنسس با شکل مربعی با حدود 50 وجه و الگوهای شورون مشخص می شود.
از نظر شکل سنگ ها می توانند به شکل:

• نگینی
• قلبی شکل
• گلابی شکل
• گرد
• بیضی
• مربعی
• مستطیلی
• مارکیزی
• هشت ضلعی
• تریلیون
  باشند

. از نظر برش نیز می توان سنگ ها را به انواع تراش:

• فانتزی
• پله ای
• گنبدی
  و … دسته بندی کرد.

چرا گوهرتراشی محبوبیت زیادی دارد؟

تا این جا به صورت کامل با مفهوم گوهرتراشی چیست آشنا شدیم و دیدیم که این هنر ترکیبی از علوم، هنر و تاریخ است. شما باید با نگاه کردن به سنگ هایی که برخی از آنها تاریخچه ای طولانی دارند، ارزش و ساختارشان را تشخیص داده و بتوانید با تکیه به اصول و مبانی گوهرتراشی ، سنگ های راف را برش داده و به یک نگین ارزشمند تبدیل کنید. کار با سنگ های متنوع و بسیار زیبا از یک سو و در دسترس بودن تجهیزاتی بسیار ساده و مقرون به صرفه برای انجام این کار از سوی دیگر موجب شده تا تعریف گوهرتراشی چیست از یک تعریف ساده هنری به یک حرفه و صنعت مستقل تبدیل شود که محبوبیت بسیار زیادی نیز دارد.
دلیل آن هم این است که می توان با آموزش دیدن تکنیک های اصلی گوهرتراشی و در اختیار داشتن یک سری ابزارها و تجهیزات ساده، به راحتی یک کسب و کار جذاب و سودآور را راه اندازی کرد. خصوصا کسانی که به دنیای جواهرسازی ، طراحی جواهرات یا صنعت مد و فشن علاقه دارند بدون شک علاقه زیادی نیز به رشته گوهرتراشی خواهند داشت.

چطور وارد حرفه گوهرتراشی شویم؟

آیا می دانید که لازمه گوهرتراشی چیست و چطور می توانید وارد این حرفه جذاب شوید؟ مسیری که شما باید برای یک گوهرتراش شدن حرفه ای طی کنید چندان پیچیده نیست. اول از هر چیزی لازمه گوهرتراشی شامل علاقه داشتن به ماهیت این حرفه که همان آشنایی با سنگ های قیمتی است، می شود.
زمانی که به این رشته علاقه داشتید کافی است برای یادگیری آن در دوره های آموزش گوهرتراشی چیست شرکت کنید تا با یادگیری تکنیک ها و اصول گوهرتراشی، برای ورود به این رشته آماده شوید. سپس باید تجهیزات و وسایلی که برای این کار نیاز دارید را تهیه کرده تا مسیر حرفه ای خود را شروع کنید.

مهمترین مبانی آموزش گوهرتراشی چیست ؟

برای این که بتوان به عنوان یک گوهرتراش در بازار کار مرتبط فعالیت داشت، به آموزش های تخصصی در این زمینه نیاز است. آموزش هایی که در قالب دوره های آموزشی گوهرتراشی برگزار می شود مهم ترین و ضروری ترین سرفصل های آموزشی را در بر می گیرد.
در ابتدا در این دوره ها هنرجویان با مفهوم گوهرتراشی چیست آشنا می شوند و ماهیت این رشته را درک می کنند. سپس انواع تراش سنگ ها، اصول و مبانی سنگ شناسی برای تشخیص سنگ های قیمتی از سایر سنگ ها، معرفی انواع دستگاه ها و ابزارهای تراش و برش سنگ، اصول طراحی و آماده سازی سنگ ها و مواردی از این دست به هنرجویان آموزش داده می شود.

بازار کار و درآمد رشته گوهرتراشی

اگر درک خوبی از این که گوهرتراشی چیست داشته باشیم، متوجه می شویم که این هنر پلی است بین صنعت مد و فشن و جواهرسازی. در نتیجه می توان با یادگیری تکنیک های تراش سنگ و پولیش آنها که معمولا تکنیک هایی بسیار راحت نیز هستند و به تجهیزات گران قیمتی و متعددی نیاز ندارند، به راحتی یک کسب و کار را راه اندازی کرد.
یک مزیت مهم گوهرتراشی به عنوان یک شغل این است که می توان بدون در اختیار داشتن یک فضای بزرگ یا یک کارگاه، حتی در خانه نیز به یک گوهرتراش تبدیل شد و نگین های زیبایی را طراحی کرد و تراش داد. این کار به سرمایه ای حداقلی نیاز دارد و در نتیجه قطعا میزان ضررهای احتمالی در آن بسیار کمتر است. خصوصا این که داشتن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی هیچ وقت جای ضرر ندارد.
گوهرتراشی به عنوان یک حرفه مجزا و مستقل در صنعت جواهرسازی امروزه در دنیا بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته و بازار کار بسیار خوبی برای این رشته حتی در سطح بین المللی نیز وجود دارد. به همین دلیل هم هنرجویان زیادی با پشت سر گذاشتن دوره های تخصصی آموزش گوهرتراشی این رشته را به عنوان شغل و حرفه آینده خود انتخاب می کنند و اکثرا هم بسیار موفق هستند.

سوالات متداول