سنگ جاسپر ، خواص و کاربردهای آن

تاریخچه و مقدمه

جاسپر یکی از گونه های مختلف سنگ کوارتز موجود در طبیعت امروز است.
سنگی مات و پر از ناخالصی های دی اکسید سیلیکون می باشد .
نام این سنگ گرفته شده از کلمه ای یونانی به معنای سنگ لکه دار است .
وجه تسمیه آن در ظاهر لکه دار ، رگه دار و رنگین این سنگ نهفته است که در رنگ های مختلفی شکل می گیرد .
سنگ جاسپر که به سنگ یمانی نیز مشهور است را تعدادی از دانشمندان به خاطر ساختار خاصش در گروه دیگری تقسیم بندی می کنند .
جاسپر ماده ای متراکم است که بالغ بر 20 درصد آن از مواد غیر معدنی ساخته می شود .
به دلیل ناخالصی های آن ، معمولا سنگی یکنواخت نیست .
در برخی موارد دیده که با انواع عقیق نیز شکل گرفته است .

نحوه شکل گیری سنگ جاسپر

نقوش روی این سنگ در طول مراحل به وجود آمدن آن از رسوبات ذرات سیلیکات یا خاکستر موارد اتشفشانی شکل گرفتند .
به طور کلی این سنگ از تجمع ناخالصی ها شکل می گیرد .
این سنگ به طور ذاتی به دلیل رسوبات سیلیکاتی موجود در آن ،
به همراه شکاف ها و شیار هایی بوجود می آید و سپس با مواد معدنی نظیر اکسید آهن ، دی اکسید منیزیم ، اکسید های آهن و دیگر ارگانیک ها پر می شوند .
ترکیب نهایی تمامی این مواد ظاهر کلی این سنگ را بوجود می آورد .
رایج ترین انواع جاسپر شامل افکت هایی مانند سنگ مرمر ، رگه های تیره ، حلقه های در هم ، لکه ها و یا نقاطی مانند شعله اتش می باشند .
همانند سنگ عقیق این سنگ دارای انواع دسته بندی ها و اسامی تجاری هستند .

تشخیص جاسپر

سنگ جاسپر(گونه ای یشم ) از جمله انواع سنگ کوارتز بوده که دارای ترکیبات شیمیایی بر پایه دی اکسید سیلیکون است .
بالغ بر 20 درصد سنگ های جاسپر متراکم مرغوب ممکن است از انواع مواد متفرقه مانند هماتیت Hematite ، پیرولوسیت Pyrolusite ، خاک رس یا کلسیت تشکیل شده باشند .
این سنگ دارای چنان ساختار سنگریزه ای و متفاوتی از انواع یشم است که برخی از دانشمندان آنرا حتی در دسته ای مجزا در گروه کوارتز ها قرار داده اند .
این کریستال های سه وجهی این سنگ دارای ساختار میکروکریستالی را فقط در زیر میکروسکوپ های بسیار قوی می توان دید .
این سنگ به خاطر سختی بالا و نداشتن کلیواژ (تمایل یه شکاف و شکستگی در راستایی مشخص ) به راحتی از دیگر مواد مشابه قابل تشخیص میباشد .

منشا و منابع جاسپر

این سنگ در نقاط زیادی در دنیا نظیر کانادا ، برزیل ، مصر ، استرالیا ، هند ، اندونزی ، قزاقستان ، ماداگاسکار ، مکزیک ، روسیه ، اروگوئه ، ونزوئلا ، و در قاره امریکا در آریزونا ، آرکانزاس ، کالیفرنیا ، تگزاس ، ارگون واشنگتن یافت می شود .

رنگ جاسپر
سنگ جاسپر سنگی رنگین و به صورت رگه دار و لکه دار ظاهر می شود .
اسامی تجاری متنوع این سنگ بر اساس رنگ ، ظاهر و ترکیب این سنگ بوجود آمده اند .
در مورد رنگ این سنگ توصیه و یا هشدار خاصی وجود ندارد ، از آنجا که رنگ قرمز آن (رایج ترین نوع این سنگ ) به خاطر اکسید آهن موجود در آن است .
همچنین رنگ قهوه ای و زرد آن نیز به همان اندازه رایج است .
گونه های تک رنگ این سنگ بسیار نادر است .
در کل ، ارزش اصلی این سنگ بر اساس اشباع رنگ این سنگ تعیین می شود .

مطالعه بیشتر

سنگ قمر ستاره ای ، خواص و کاربردهای آن

شفافیت و درخشش جاسپر

سنگ جاسپر حتی در قطعات کوچک ، غیر براق و مات است و بهتر است همواره پولیش شود تا رخ شیشه ای و مرغوبی داشته باشد .

برش و شکل جاسپر
این سنگ در تکه های کوچک به صورت تزیینی و به شگل نیمکره کوتاه و در ابعاد بزرگتر به اشکال متنوعی مثل گرد ، بیضی ، قلب و اشک برش می خورند .
علاوه بر این در آثار موزاییک سنگ هم از آن بکار می رود.
به دلیل لایه لایه بودن این سنگ در زمان برش می بایست بسیار دقت شود تا دچار شکاف نشود.

فرآوری سنگ جاسپر

این سنگ به حالت معمول مورد فراوری قرار نمی گیرد اما برخی از انواع آن برای اینکه به انواع دیگر جاسپر شبیه شوند ، رنگ می شوند .

خواص سنگ شناسی جاسپر
دی اکسید سیلیکون SiO2 فرمول شیمیایی
مجموعه میکروکریستالی – سه وجهی ساختار کریستال
همه رنگ ها – بیشتر لکه دار و رگه دار رنگ
6.5-7 سختی
حدودا 1.54 ضریب شکست
2.58-2.91 تراکم ( دانسیته )
ندارد کلیواژ یا برگوارگی(تمایل سنگ برای شکستگی در امتداد یک جهت ترجیحی در سطوح موازی )
مات شفافیت
ندارد شکست نور
مات درخشش
ندارد حالت فلورسانس

سنگ های مشابه و یا مرتبط 

سنگ جاسپر به گروه بسیار عظیمی از کانی های کوارتزی تعلق دارد .
سنگ کوارتز ، خود ، یکی از دردسترس ترین کانی ها و نوعی فلدسپات ثانویه است .
با توجه به در دسترس بودن و شیوع کوارتز ، سنگ های بسیار زیاد مشابه و مرتبط نیز وجود دارند.
اسامی تجاری غیر رسمی زیادی برای سنگ جاسپر وجوددارد که تعدادی از آنها بر اساس مکان معادن آنها بوجود آمده اند .

تعدادی از اسامی تجاری این سنگ عبارتند از: 

• جاسپر عقیقی Agate Jasper : این سنگ از شکل گیری جاسپر در کنار عقیق بوجود آمده و در رنگ های زرد ، قهوه ای ، قهوه ای – سبز ظاهر شده است .
• جاسپر موزاییکی Brecciated Jasper : به صورت تکه تکه و در رنگ های خاکستری ظاهر می شود.
• جاسپر مصری Egyptian Jasper : جاسپر زرد و قرمز پررنگ 
• جاسپر رگه دار Banded Jasper : سنگ جاسپر رگه دار با خطوط و رگه های پهن 
• بازانیت Basanite: جاسپر دانه دار سیاهرنگ
• جاسپر خونی Blood Jasper : نامی تجاری که به جای سنگ خونی هم کاربرد دارد.
• سنگ شاخ Hornstone: سنگ جاسپر دانه دار بسیار مرغوب به رنگ خاکستری- قرمز قهوه ای 
• جاسپر منظره ای Scenic Jasper : جاسپر با نقشمایه های القا کننده تصویر یا منظره 
• جاسپر بیگز (منطقه ای در کالیفرنیا ) Biggs Jasper : جاسپر بدست آمده از اورگان در امریکا – از جمله منابع رایج امروزی استخراج جاسپر 
• جاسپر برونو (منطقه ای در جنوب غرب آمریکا )Bruneau Jasper : جاسپر آبی به دست آمده از این منطقه بسیار شهرت دارد .
• موکاییت Moukaite : جاسپر به دست آمده از استرالیا به رنگ صورتی – قرمز کمرنگ و به حالت ابرآلوده و تار
• پلاسما Plasma : جاسپر سبز تیره با لکه سفید و زرد 
• سیلکس Silex : جاسپر زرد – قرمز قهوه ای رگه دار یا لکه دار
• جاسپر گرد Orbicular Jasper : جاسپر گرد با نقشمایه حلقه های متحدالمرکز
• جاسپر زنبور عسل Bumblebee Jasper : ماده ای زرد رنگ به دست آمده از اندونزی که در ابتدا جاسپر به نظر می رسید ولی از لحاط ساختاری از ذرات و خاکستر آنتشفشلن ها بوجود می آید .
• جاسپر گورخری Zebra Jasper : جاسپر قهوه ای تیره با خطوط و رگه مانند پوست گورخر
• جاسپر خزه Moss Jasper : جاسپر با هورنبلند متراکم شبیه به خزه

مطالعه بیشتر

نحوه ساخت زنجیر و 4 روش استفاده از آن

مرتبط ترین سنگ ها به جاسپر
انواع عقیق ، کوارتز چشم گربه ای ، کوارتز طلایی (لیمویی)، کوارتز ویسکی ، کوارتز ناشناخته ، کوارتز صورتی، کوارتز چشم ببر ، عقیق ژئوده (نوعی سنگ عقیق با حالت پوک که داخلس با مواد معدنی یا کانی بلورین پرشده باشد .) ، عقیق جگری ، سنگ دلربا

سنگ های کمتر مرتبط به سنگ جاسپر :
کوارتز آبی رنگ ، عقیق آتشین ، کریزکل Chrysocolla ، عقیق سبز ، سنگ یمانی سبز ، پلاسما ، عقیق راه راه ، سنگ یمانی کروم ، عقیق زغال اخته ، پرازیولیت ، کوارتز دومورتریت ، سنگ ماتریکس چشم ببر و عقیق دندریتیک

اسطوره شناسی ، متافیزیک و خواص درمانی کریستال جاسپر
جاسپر سنگی زودیاک ( دایرت البروج) برای برج های سنبله ، الحمل و عقرب است .
همچنین سنگی مرتبط با سیاره مریخ و تداعی کننده آتش است .
از آنجا که رنگ اصلی جاسپر از سنگی به سنگ دیگر متفاوت است ، کیفیت های متافیزیکی آن نیز بنا بر ساختار رنگی هر سنگ متفاوت خواهد شد .
درحالت کلی ، این سنگ را سنگی پرورش دهنده می شناسند به این معنا که در روزگار سختی به صاحبش می آموزد تا آرامش داشته و احساس مثبت را در او بوجود می آورد .

همچنین ، انرا سنگی محافظت کننده می دانند چراکه می تواند انرژی منفی را از صاحب خود دور کند .
از لحاظ فیزیکی -بدنی ، سنگی است که به بدن انرژی می بخشد نشانه های بیماری های مزمن را کاهش می دهد .
خصوصا برای دردهای شکمی ، سیاتیک و مشکلات پا و یا انگشتان پا و ارتقای قوای جنسی می تواند مفید فایده باشد .
این سنگ برای ایجاد تعادل در انرژی های چاکراهای اصلی بسیار مفید است .
در قرون وسطی ، بر این باور بودند که انعکاس جهان را در سنگ ها می توان دید و این سنگ را با سیارات مریخ و پلوتون مرتبط می دانند .

مبحث خواص درمانی سنگها نیز بسیر بحث برانگیز بوده و به طور معمول در قرن ها ی متمادی از سنگ ها برای درمان عارضه ها استفاده می شده است .
بهترین روش نیز قرارداد سنگ روی قسمت آسیب دیده و یا محل درد است .

نکته : تاثیرات درمانی و متافیزیکی ذکر شده به صورت پیشنهاد درمانی در این مقاله تلقی نمی شوند .

تمامی مباحث سنتی ، آیینی و اسطور های بالا برگرفته از منابع متعددی بوده و به عنوان تنها گزینه موجود ذکر نشده اند .

این اطلاعات جایگزین نظر پزشک نیست و در صورت هرگونه عارضه ای به پزشک مراجعه نمایید .

استفاده از سنگ های درمانی هیچ گونه تضمینی در قبال درمان قطعی بیماری ها ندارد و نمیتواند تحت هیچ شرایط قابل اطمینان باشد . 

ایده هایی برای طراحی زیورالات با جاسپر
همانطور که گفتیم ، جاسپر از خانواده سنگ کوارتز یمانی – یکی از مهمترین گروه های سنگ های زیورالات در همه زمان ها – می باشد .
برخلاف بقیه سنگ های رنگین ، این سنگ در فروشگاه های زیورالات محلی قابل دسترس است .
به دلیل شکل ، نقوش ، رنگ ، وفور و قیمت قابل خرید آن این سنگ بسیار مورد علاقه طراحان حرفه ای و طراحانی که به صورت تفننی به این حرفه فعالیت دارند می باشد .

سنگ کوارتز-جاسپر برای هر نوع طراحی زیورالات ( گردنبند ، آویز گردنبند و انگشتر) سنگی مناسب محسوب شده و
دارای دوام و سختی لازم برای ساخت زیورآلات و استفاده در زیورالات مصرفی همه روزه بدون اینکه دچار شکستگی و خراش شود می باشد .
این سنگ ، می تواند بسته به نوع استفاده آن ، دارای طراحی مدرن ، سنتی ، قبیله ای و باستانی باشد و عموما نیازی به نگهداری خاصی ندارد.
همانند برخی سنگها ، جاسپر به خاطر تنوع و در دسترس بودن آن و همچنین شکل خاص و غیر معمولش ، سنگ مورد علاقه آقایان و خانمها به شمار می آید .

مطالعه بیشتر

سنگ مرجان ، خواص و کاربرد آن در جواهرسازی

نکته : هنگام خرید سنگ های ارزشمند ، بیشتر به اندازه آن توجه کنید تا وزن قیراطی آن ها .
نسبت اندازه به وزن سنگ های رنگی متفاوت است .
در مقایسه وزنی ، برخی از آنها بزرگتر و برخی کوچکتر از الماس هستند.

نگهداری و تمیز کردن سنگ جاسپر
از آنجاییکه سنگ کوارتز در خانواده کواتز قرار می گیرد، در قیاس با بیشتر سنگ های دیگر بسیار بادوام است .
این سنگ به راحتی با آب گرم و اندکی صابون و برس یا پارچه ای نرم تمیز می شود .
دقت کنید تا سنگ را قبل از خشک کردن کاملا آبکشی کنید .
با اینکه این سنگ دارای دوام بسیار زیادی است ، برخی مواد هستند که می توانند آنرا دچار خراشیدگی کنند مانند الماس ، توپاز ، یاقوت قرمز و یاقوت کبود.
برای جلوگیری از خراشیدگی سنگ ها و یا شکستگی ، از استفاده و نگهداری سنگ ها در کنار یکدیگر بپرهیزید .

همانند مابقی سنگ ها ، از مواد شیمیایی قوی نظیر اسیدسولفوریک ، سفیدکننده ها و … برای شستشو و مواظبت آنها جدا بپرهیزید .
جاسپر سنگی بسیار متخلخل است و همین امر باعث می شود به آسانی لک شود و یا رنگ ها و مواد شیمیایی را جذب کند .
از قرار دادن آن در معرض حرارت به صورت طولانی مدت بپریزید زیرا حرارت باعث تغییر رنگ در سنگ می شود .
قبل از انجام فعالیت های سنگین ، تمرین ورزشی و یا حمام کردن تمامی جواهرات خود را در آورید.
بهترین راه نگهداری آن در پارچه ای نرم و یا در جعبه طلا و جواهرات پوشیده با پارچه است .